टाइटानिक जहाजको बारेमा नसुन्ने कमै होलान् । यसको रोचक र दुःखान्त इतिहासले धेरैको ध्यान तान्न सफल भएको छ । टाइटानिकको बारेमा थुप्रै फिल्म र डकूमेण्ट्रीहरु बनेतापनि १९९७ मा बनेको टाइटानिक मुभि भने सबैभन्दा प्रख्यात रहेको छ । यो फिल्ममा टाइटानिक जहाजको दुर्घटना र एक प्रेमी जोडीको विछोडको कथालाई देखाइएको छ । आजको यो लेखमा टाइटानिक जहाज, यसको निर्माण, साथै टाइटानिक किन डुव्यो र कतिले ज्यान गुमाए र कति बाँच्न सफल भए भन्ने जस्ता प्रश्नहरुको जवाफ दिईनेछ ।
यसको निर्माण
१९ औ शताव्दीको सुरुवातमा भव्य पानी जहाजहरु बनाउने होडवाजी नै चलेको थियो । ३१ मार्च १९०९ मा सुरु गरियो विश्वकै सबैभन्दा ठुलो पानी जहाज आर एम एस टाइटानिकको निर्माणकार्य । ३१ मे १९११ मा टाइटानिक बनिसिद्धियो । यसको निर्माणमा ३ वर्ष लागेको थियो । टाइटानिकलाई निर्माण गर्ने काम ह्वाइट स्टार लेन कम्पनीले गरेको थियो र यो निर्माण गर्न ३००० जना मजदुरहरु लागेका थिए । टाइटानिक निर्माण गर्ने क्रममा २०० भन्दा बढि मजदुरहरु घाइते हुनपुुगे भने ति मध्ये ९ जनाको मृत्यु भएको थियो । टाइटानिक त्यो समयका प्रख्यात र अनुभवि इन्जीनियरहरुद्धारा डिजाइन गरिएको थियो । टाइटानिकको निर्माणमा उच्च प्रविधी र गुणस्तरिय सामाग्रीहरुको प्रयोग गरिएको थियो । टाइटानिकलाई एकदमै लक्जरियस शैलीमा बनाइएको थियोः यस भित्र स्विमिङ्ग पुल, व्यायामशाला, क्याफे जस्ता कुराहरु उपलव्ध थिए । साथै यसमा निकै गुणस्तरिय र महङ्गा फर्निचरहरुको प्रयोग गरिएको थियो । टाइटानिकको लम्बाई २६९ मिटर थियो । यसको जम्मा तौल ४६३२८ टन थियो ।
टाइटानिक त्यो समयको सबैभन्दा भव्य मानवनिर्मित वस्तु थियो । टाइटानिकलाई ठाडो गरेर उभ्याउने हो भने यो २० तला भवन जत्तिकै अग्लो देखिन्थ्यो । टाइटानिकमा एकै पटक ३५४९ जना मानिसहरु यात्रा गर्न सक्थे । टाइटानिकमा यात्रा गर्नका लागि तिन स्तरका टिकटहरु उपलव्ध थिए । फस्ट क्लास टिकटलाई त्यो बेलामा ४३५० डलर अर्थात करिब साढे चार लाख रुपैया पर्दथ्यो । त्यसैगरी सेकेण्ड क्लास टिकटको मुल्य १७५० डलर अर्थात करिब १७५०० रुपैया पर्ने गर्दथ्यो भने थर्ड क्लास टिकटको मुख्य ३० डलर अर्थात ३००० रुपैया थियो । टाइटानिकले ४२ किलो मिटर प्रति घण्टाको गतिमा यात्रा गर्न सक्दथ्यो जो त्यो बेलाको सबैभन्दा छिटो यात्रा गर्ने पानीजहाज थियो । टाइटानिकको बारेमा एक पटक यसका कप्तान एड्वार्ड स्मीथले घमण्डका साथ यसो भनेका थिए, “इश्वर स्वयम्ले चाहेभने पनि टाइटानिकलाई डुवाउन सक्दैनन् !” टाइटानिकको विशालता र बनोट देखेर मानिसहरु यसलाई कहिल्यै नडुव्ने जहाज भन्ने गर्दथे । तर दुःखद कुरा टाइटानिक यसको पहिलो यात्रा नै डुव्यो ।
पहिलो तर अन्तिम यात्रा........
१० अप्रील १९१२ मा इङ्गल्याण्डको साउथह्याम्पटनबाट न्यूयोर्क अमेरिकातर्फ टाइटानिक आफ्नो पहिलो यात्रामा निस्कियो । भनिन्छ टाइटानिक साउथह्याम्पटनबाट निस्कदा १ लाखभन्दा बढ्ता मानिसहरु यो भव्य जहाजलाई हेर्नका लागि आएका थिए । २२२३ यात्रीहरुको हातमा टिकट थियो । विश्वकै सबैभन्दा ठुलो पानी जहाजमा त्यसको पहिलो यात्रामा नै यात्रा गर्न पाउदा सबै यात्रीहरु निकै हर्सित थिए । टाइटानिकले आफ्नो पहिलो यात्रा न्यूयोर्क अमेरिकाका लागि सुरु ग¥यो तर दुर्भाग्यवस् यो नै टाइटानिकको अन्तिम यात्रा हुनपुग्यो ।
हिमखण्डसँगको ठक्कर र जहाजको डुवाई.....
टाइटानिकले साउथह्याम्पटनलाई विदाई गर्दै आफ्नो यात्रा सुरु ग¥यो । टाइटानिकका मालिक जे व्रूस इस्मेले जहाजका कप्तान एडवार्ड स्मीथलाई जहाज तिव्र गतिमा चलाउन आज्ञा दिएका थिए । एटलान्टिकको मुटु कमाउने चिसो हावाको सबै जनाले आनन्द उठाइरहेका थिए । मौसम निकै शान्त थियो । हिमपर्वत आएको बेला जहाजलाई तुरुन्तै मोडेर अन्तै लैजाने सोचमा कप्तान स्मीथले टाइटानिक तिव्र गतिमा चलाए । तर जहाजको आकारको तुलनामा यसका रडारहरु भने साना बनाइएका थिए । यात्राको चौथो दिनमा आर एम एस टाइटानिक साउथह्याम्पटनबाट ६०० किलो मिटर टाढा गइसकेको थियो । चालकदल विच बाटोमा आउन सक्ने हिमखण्डहरुप्रति त्यत्ति गम्भिर थिएनन् । यात्राको चारौ दिन रात ११ बजेर ४० मिनेटमा चालकदलले अचानक अगाडी हिमखण्ड देखे । उनीहरु आत्तिए र जहाजलाई मोड्न पुरा कोशिष् गरे । ठुलो कोशिष्को बावजुद पनि उनीहरु जहाजलाई आवस्यक मात्रामा मोड्न असफल भए । टाइटानिकको अगाडीको एक पट्टीको भाग हिमखण्डसँग ठोक्किन पुग्यो । हिमखण्डसँगको ठक्करका कारण टाइटानिकमा निकै लामो प्वाल पर्न गयो । पानी विस्तारै जहाजभित्र पस्न थाल्यो । टाइटानिक डुव्दै छ भन्ने खबर त्यसै दिशामा आउदैगरेको जहाज कार्पेथियालाई पठाइयो । टाइटानिकका कप्तानले जहाजलाई कार्पेथिया आउदै गरेको बाटोतिर चलाउने आज्ञा दिए । त्यसका कारण झन् तिव्रगतिमा पानी टाइटानिक भित्र पस्यो र जहाज झन् छिट्टै डुव्नपुग्यो । यो निर्णय टाइटानिकका निम्ति झनै घातक बन्न पुग्यो ।
१४ अप्रिल १९१२ का दिन राती ११ः४० मा टाइटानिक हिमखण्डसँग ठोकिएको थियो । यसरी ठोक्किएको २ घण्टामा नै राती २ः२० मिनेटमा टाइटानिक पुर्णत समुद्रमा डुव्यो । टाइटानिक डुव्दा एटलान्टिक महासागरको पानीको तापक्रम —२ डिग्री सेल्सीयस थियो । यत्तिको चिसो पानीमा मानिस बढिमा केवल २० मिनेट मात्र जिवित रहनसक्छ । टाइटानिकमा जम्माजम्मी ६४ लाइफ बोट लैजान सकिन्थ्यो तर त्यो बेलामा यसमा केवल २० वटा लाइफ बोटहरु लिइएको थियो । ति लाईफबोटमा केवल जम्मा सँख्याको १ तिहाई मात्र अटाउन सक्थे । यो एक गम्भिर त्रुटी थियो जहाज प्रशासनबाट भएको थियो । टाइटानिक ठोक्किएपछि मानिसहरुको विचमा त्रासको माहोल सुरु भयो । डुव्दै गर्दा टाइटानिक दुई भाग भएर टुक्रियो । भएका लाईफ बोटहरुमा महिला र बालबालिकाहरुलाई राख्न सुरु गरियो । त्यसकारण टाइटानिक दुर्घटनामा ज्यान गुमाउनेहरु अधिँकाश पुरुषहरु थिए । इतिहासकै पानी जहाजको यो सबैभन्दा ठुलो दुर्घटनामा २२२३ यात्रीहरुमध्ये १५१७ जनाले ज्यान गुमाए । ति मध्ये केवल ३४० जनाको मात्र लाश पत्ता लगाइएको थियो । भनिन्छ टाइटानिक डुव्दै गर्दा मानिसहरुका मन बहलाउनका लागि सँगितकारहरुले सँगित बजाइरहेका थिए ।
टाइटानिक डुव्नुको पछाडी विभिन्न कारणहरु रहेका छन् । टाइटानिक डुव्नुको मुख्य कारण तिव्र गती थियो । तिव्र गतिमा भएका कारण जहाजलाई छिट्टै मोड्न नसक्दा टाइटानिक हिमखण्डसँग ठोक्किएको थियो । त्यो रातमा आकाशमा जुन पनि लागेको थिएन जसका कारण चालकदलका सदस्यहरुले सम्भावित हिमखण्डहरुलाई टाढाबाट देख्न सकेनन् । साथै यति धेरै ज्यान जानुको पछाडीको कारण प्रर्याप्त लाईफ बोटहरु नहुनु थियो । यदि टाइटानिकमा केवल ५० वटा सम्म लाईफ बोटहरु राखिएको भए सबैको ज्यान बाँच्न सक्थ्यो । यसरी तथाकथित कहिल्यै नडुवने जहाज टाइटानिक यसको पहिलो यात्रामा नै डुव्न पुग्यो र १५०० मानिसहरुको अकालमा ज्यान गयो । भनिन्छ टाइटानिकसँग ठोकिएको हिमखण्ड १०,००० वर्ष पहिले ग्रीनल्याण्डको एक हिमखण्डबाट अलग भएर एटलान्टिक महासागरमा आइपुगेको थियो । टाइटानिकसँगको ठक्करको दुई हप्तापछि उक्त हिमखण्ड पनि नष्ट भयो ।
अन्त्यमा......
१ सेप्टेम्वर १९८५ मा टाइटानिक डुवेको ७३ वर्षपछि टाइटानिकको अवेशषहरुलाई समुद्रमा पत्ता लगाइएको थियो । टाइटानिकका अवेशष्हरु समुद्रको गहिराईमा ४ किलोमिटर तल रहेको छ । समुद्रमा टाइटानिकका दुई भागहरु एकअर्काबाट ६०० मिटरको दुरीमा रहेका छन् । टाइटानिकको इतिहास १०० वर्ष पुरानो भएतापनि आजपनि यसको रोचक इतिहासले मानिसहरुको ध्यान तानिरहेको छ । यो अहिलेसम्मकै सबैभन्दा ठुलो सामुद्रिक दुर्घटना हो ।
सम्बन्धित भिडियो...........
सम्बन्धित भिडियो...........
No comments:
Post a Comment